پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. حضرت فاطمه (علیها السّلام) فرمودند: إحمدُوا اللهَ الذی لِعَظَمِتِه و نُورِهِ یَبتَغی مَن فِی السمواتِ وَالأرضِ إلیه الوَسیلةَ؛ خداوندی را سپاس و ثنا گویید که هر که در آسمانها و زمین است، در پی وسیله ای برای درک و شناخت عظمت او و فروغ ذاتش است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
آنچه زبان ما را به حمد و ثنا می گشاید، «معرفت» است.
هر چه شناخت انسان از صاحب اصلی جهان و سررشته دار امور و مدبّر عالم بیشتر باشد، در پیشگاه او بیشتر خضوع می کند و خود را بنده و او را ربّ می یابد.
کیست که نخواهد در آغوش عنایت پروردگار قرار گیرد؟
کیست که در پی وسیله ای برای رسیدن به قرب او نیست؟
ولی... چگونه می توان به او رسید؟ وسیله ی تقرّب به او چیست؟ کدام عمل و چه معرفتی ما را در آستان او خاضع و خاکسار می کند و دست نیازمان را به درگاهش بالا می برد؟
خداوند نور آسمانها و زمین است.
هر چه فروغ هدایت و نور حقیقت است از اوست.
پس چنین خدایی را باید حمد کرد و خاضعانه به ستایش او پرداخت، که این حمد و ثنا گواه معرفت و بصیرت بنده نسبت به جلال و عظمت و نور و هدایت پروردگار است.
چه ملکوتیان که پیرامون عرش الهی اند، چه زمینیان که در سایه ی هدایت انبیا خدا را شناخته اند، همه و همه در پی یافتن «وسیله» برای رسیدن به قرت و رضای خداوندند و همه ذرّات عالم در پی آن ذات بی مانندند، همچون کهربا که جاذبه اش ذرات را به سوی خود می کشد.
حمد و ثنای انسان نیز وسیله ای برای رسیدن به قرب است. پس باید او را ستود که شایسته ی ستایش است.
پی نوشت:
1. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 16، ص 211
منبع: حکمت های فاطمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از حضرت فاطمه علیها السّلام) ، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1390)